ស្មាយ ការពារចំណាយជំងឺធ្ងន់ធ្ងរជាក្រុម

“ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ” មានន័យថាជាការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដោយមានភស្តុតាងច្បាស់លាស់របស់វេជ្ជបណ្ឌិត ដែលជាឯកសារបញ្ជាក់ ជំងឺធ្ងន់ធ្ងរ ដូចដែលបានកំណត់ក្នុងផលិតផលបន្ថែមនេះ។ ក្នុងករណីដែលពុំមានភស្ដុតាងច្បាស់លាស់ ភស្ដុតាងដែលអាចប្រើប្រាស់ជំនួសបានត្រូវតែជារបាយការណ៍ដែលបានមកពីការពិនិត្យវិទ្យុសាស្ដ្រ គ្លីនីក ជាលិកាសាស្រ្ត ឬការពិនិត្យនៅមន្ទីរពិសោធន៍។

“វេជ្ជបណ្ឌិត” មានន័យថា វេជ្ជបណ្ឌិតសម័យទំនើបដែលមានសញ្ញាបត្រវេជ្ជសាស្រ្តទទួលស្គាល់ដោយក្រសួងសុខាភិបាល និងបានចុះបញ្ជីស្របច្បាប់នៅគណៈគ្រូពេទ្យកម្ពុជា ដើម្បីប្រកបវិជ្ជាជីវៈព្យាបាលតាមបែបវេជ្ជសាស្រ្ដ ឬសេវាកម្មវះកាត់ ដែលមិនមែនជាសមាជិកដែលត្រូវបានធានា ប្ដី ឬប្រពន្ធរបស់សមាជិកដែលត្រូវបានធានា ឬកូនចៅរបស់សមាជិកដែលត្រូវបានធានាឡើយ។

“ជំងឺធ្ងន់ធ្ងរ” មានន័យថាសមាជិកដែលត្រូវបានធានាត្រូវបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឃើញថាមានជំងឺធ្ងន់ធ្ងរ ដែលកើតឡើងយ៉ាងហោចណាស់ក្រោយរយៈពេលកៅសិប (៩០) ថ្ងៃ បន្ទាប់ពីក្រុមហ៊ុនទទួលធានា ឬពីការដាក់ឲ្យអនុវត្តឡើងវិញចុងក្រោយនៃបណ្ណសន្យារ៉ាប់រងបន្ថែម ហើយសមាជិកដែលត្រូវបានធានានៅរស់រានមានជីវិតយ៉ាងហោចណាស់សាមសិប (៣០) ថ្ងៃ ចាប់ពីថ្ងៃដែលសមាជិកដែលត្រូវបានធានាធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឃើញថាមានជំងឺធ្ងន់ធ្ងរ។

ជំងឺធ្ងន់ធ្ងរដែលត្រូវបានទទួលការធានារ៉ាប់រងក្រោមផលិតផលបន្ថែមនេះគឺមានជំងឺទាំង ៥ ដូចខាងក្រោម៖

 ក) ជំងឺមហារីក (Cancer)

ជំងឺមហារីកត្រូវបានកំណត់ដោយការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យលើដុំសាច់មហារីក ដែលបញ្ជាក់ដោយការរីកលូតលាស់ដែលមិនអាចគ្រប់គ្រងបាន និងការរីករាតត្បាតនៃកោសិកាមហារីក ព្រមទាំងមានការបំផ្លិចបំផ្លាញជាលិកាធម្មតាផងដែរ។ ជំងឺមហារីក ត្រូវតែមានការបញ្ជាក់ដោយមានភស្តុតាងពីជាលិកាដុំសាច់មហារីកពីអ្នកជំនាញផ្នែកជំងឺមហារីក ឬរោគវិទូដែលមានគុណវុឌ្ឍិគ្រប់គ្រាន់។

ជំងឺមហារីកមាន៖ មហារីកឈាម (Leukemia) មហារីកក្រពេញទឹករងៃ (Lymphoma) ឬ ដុំមហារីក ដុំពក មហារីកខួរឆ្អឹង មហារីកស្បែក (Sarcoma)។

ជំងឺដែលមិនរាប់បញ្ចូលមានដូចជា៖
១. ប្រភេទដុំសាច់ដែលមានចំណាត់ថ្នាក់តាមការវិភាគរកកោសិកាមហារីកជា ដុំសាច់ដែលបំរុងជាដុំមហារីក មិនរីករាលដាល ដែលអាចជាដុំមហារីក ឬភាពដែលអាចក្លាយជាដុំមហារីកដែលមានកម្រិតទាប ឬទាក់ទងនឹងមហារីកមាត់ស្បូន ដែលបែងចែកតាមកម្រិតដូចជា មហារីកមាត់ស្បូនកម្រិត១ (CIN-១) មហារីកមាត់ស្បូនកម្រិត២ (CIN-២) និងមហារីកមាត់ស្បូនកម្រិត៣ (CIN-៣) ។
២. ជំងឺមហារីក ក្រពេញប្រូស្តាត (Prostate) ដំណាក់កាលដំបូង មហារីកក្រពេញទីរ៉ូអីដ (Thyroid) មហារីកប្លោកនោម (Bladder) ដែលការវិភាគរកកោសិកាមហារីកមានចំណាត់ថ្នាក់ក្នុងកម្រិត T1N0M0 ឬមានកម្រិតទាបជាងដោយយោងទៅតាមចំណាត់ថ្នាក់ TNM(T: ទំហំរបស់ដុំសាច់មហារីក N: ចំនួនឡាមណូត (Lymph Nodes) ដែលមាននៅពេលដែលកើតមហារីក M: ការរីករាលដាលនៃកោសិកាមហារីកទៅផ្នែកផ្សេងទៀតនៃរាងកាយ) ឬចំណាត់ថ្នាក់សមមូល។
៣. មហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃ (Chronic Lymphocytic Leukemia) តិចជាងចំណាត់ថ្នាក់ RAI កម្រិតIII ជាមួយស្ថានភាពស្លេកស្លាំង។
៤. ក្រិនស្បែក មហារីកកោសិកាស្បែក (non-melanomas skin cancer) និងមហារីកស្បែក (malignant melanomas) ដែលមានចំណាត់ថ្នាក់តាមមហារីកតិចជាងដំណាក់កាលទី២ផ្អែកទៅតាមប្រព័ន្ធដំណាក់កាលមហារីកនៃគណៈកម្មាការចម្រុះរបស់អាមេរិកលើជំងឺមហារីក (AJCC)។
៥. ដុំសាច់ទាំងឡាយដែលកើតមានលើអ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍។

 ខ) ជំងឺដាច់សរសៃឈាមក្នុងខួរក្បាល (Stroke)

ជំងឺដាច់សរសៃឈាមក្នុងខួរក្បាលត្រូវបានកំណត់ថាជាការស្ទះសរសៃឈាមក្នុងខួរក្បាល (cerebral thrombosis) ឬការហូរឈាមក្នុងខួរក្បាល (intracerebral hemorrhage) ឬការស្ទះសរសៃឈាមក្រៅលលាដ៏ក្បាល (extracranial embolism) ដែលបណ្ដាលឱ្យមានឱនភាពអចិន្រ្ដៃយ៍ផ្នែកប្រព័ន្ធប្រសាទដែលមានរយៈពេលយ៉ាងហោចណាស់ហុកសិប (៦០) ថ្ងៃ។ ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យត្រូវមានសំអាងដោយការបែ្រប្រួលថ្មីតាមរយៈ CT ឬ MRI Scan និងដោយមានការបញ្ជាក់ដោយអ្នកឯកទេសផ្នែកប្រព័ន្ធប្រសាទ។

ជំងឺដែលមិនរួមបញ្ចូលមានដូចជា៖
១. ការងាប់ជាលិកាខួរក្បាល( Infarction of brain tissue) ឬការហូរឈាមក្នុងលាលាដ៍ក្បាល (intracranial bleeding) ដែលបណ្ដាលមកពីរបួសខាងក្រៅ
២. រោគសញ្ញាទាក់ទងនឹងខួរក្បាលដែលបណ្តាលមកពីការស្ទះសរសៃឈាម (transient ischemic attacks)
៣. ការកើតឡើងនៃការស្ទះសរសៃឈាមខួរក្បាលបណ្តោះអាសន្ន (ischemic neurological deficit)
៤. ជំងឺសរសៃឈាមដែលប៉ះពាល់ដល់ភ្នែក ឬចក្ខុប្រសាទ ឬមុខងារសោតប្រសាទ

គ) ជំងឺគាំងបេះដូង (Heart Attack)

ជំងឺគាំងបេះដូងសំដៅដល់ការឈប់ដំណើរការនៃផែ្នកណាមួយនៃសាច់ដុំបេះដូង ដែលបណ្ដាលមកពីកង្វះខាតនៃលំហូរឈាមទៅកាន់តំបន់ដែលពាក់ព័ន្ធ។ ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យនេះត្រូវបំពេញនូវលក្ខណៈវិនិច្ឆ័យបីឬចើ្រនជាងនេះនៃលក្ខណៈវិនិច្ឆ័យទាំងបួនខាងក្រោម ដែលមានលក្ខណៈស៊ីសង្វាក់នឹងជំងឺគាំងបេះដូងថ្មី ៖

១. ប្រវត្តិនៃការចុកទ្រូង
២. បម្រែបម្រួលថ្មីនៃរង្វាស់ចង្វាក់បេះដូងដោយចរន្តអគ្កិសនី (ECG) បង្ហាញពីជាលិកាបេះដូងដែលខូចនៅផ្នែកណាមួយដែលឈាមមិនបានទៅចិញ្ចឹមដល់
៣. ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដោយធ្វើតេស្ត អង់ស៊ីមបេះដូង CK-MB ឬអង់ស៊ីមត្រូប៉ូនីន (Troponin) (T ឬ I) មានការកើនឡើងលើសពីកម្រិតធម្មតាដែលទទួលស្គាល់ជាទូទៅដោយមន្ទីរពិសោធន៍
៤. បរិមាណឈាមនៃការហូរចូលក្នុងថតបេះដូងឆ្វេងមានបរិមាណតិចជាងហាសិប (៥០) ភាគរយ ដែលត្រូវបានវាស់ពិនិត្យក្នុងរយះពេលបី (៣) ខែ ឬច្រើនជាងនេះ បន្ទាប់ពីហេតុការណ៍(គាំងបេះដូង)។

ឃ) ជំងឺសួតដំណាក់កាលចុងក្រោយ (End-Stage Lung Disease)

ជំងឺសួតដំណាក់កាលចុងក្រោយបណ្តាលឲ្យស្បៀតបំពង់ខ្យល់ដង្ហើមរ៉ាំរ៉ៃ ដែលបានបង្ហាញដោយករណីទាំងអស់ដូចខាងក្រោម៖

១. លទ្ធផលនៃការធ្វើតេស្ដ បរិមាណនៃការប្រឹងដកដង្ហើមចេញក្នុងមួយវិនាទី (FEV1 test) តិចជាង មួយ (១) លីត្រ
២. តម្រូវឲ្យមានការព្យាបាលដោយប្រើប្រាស់អុកស៊ីសែនជាអចិន្រ្តៃយ៍សម្រាប់ជំងឺខ្វះអុកស៊ីសែនក្នុងឈាម(hypoxemia)
៣. ការវិភាគឧស្ម័នក្នុងសរសៃឈាមក្រហម ដោយមានសម្ពាធចំណែកអុកស៊ីសែនស្មើ ឬតិចជាងសំពាធ ហាសិបប្រាំ (៥៥) មីលីម៉ែត្របារ៉ត (PaO2 < ៥៥ mmHg)
៤. ពិបាកដកដង្ហើម (Dyspnea)ទោះបីជាពេលសម្រាក

ង) ជំងឺតម្រងនោមដំណាក់កាលចុងក្រោយ (End-Stage Kidney​ Disease)

ជំងឺតម្រងនោមដំណាក់កាលចុងក្រោយ សំដៅដល់ភាពមិនដំណើរការរ៉ាំរ៉ៃដែលមិនអាចព្យាបាលបាននៃតម្រងនោមទាំងពីរ។ ជំងឺតម្រងនោមដំណាក់កាលចុងក្រោយត្រូវតែមានភស្តុតាងបញ្ជាក់ពីការព្យាបាលដោយការលាងឈាម​យ៉ាងទៀងទាត់ឬការធ្វើវះកាត់ប្តូរតម្រងនោម។